“โปรตีน ขาด” vs “โปรตีน เกิน”

โปรตีน | อะไรที่มันมากเกินไปก็ไม่ดี อะไรที่มันน้อยเกินไปก็ไม่ดี

กินน้อยเกินไป…ได้รับพลังงานไม่เพียงพอ การเผาผลาญลดลง
กินมากเกินไป…อ้วน ร่างกายเสื่อมชราเร็ว

นอนน้อยเกินไป…เพิ่มโอกาสเสียชีวิต เป็นโรคต่างๆ
นอนมากเกินไป…เพิ่มโอกาสเป็นโรคเบาหวาน โรคหัวใจและหลอดเลือด ไทรอยด์ทำงานผิดปกติ

ออกกำลังกายน้อยเกินไป…ไม่เห็นผล
ออกกำลังกายมากเกินไป…ร่างกายเสื่อมแก่เร็ว อนุมูลอิสระเยอะ

โปรตีนเองก็เหมือนกัน ถึงแม้ว่าจะสำคัญและจำเป็นต่อร่างกายมากแค่ไหน การกินน้อยเกินไปก็ไม่ดี กินมากเกินไปก็ไม่ดี

กินโปรตีน วันละเท่าไหร่ (องค์การอนามัยโลกแนะนำ)

หน้าที่ของโปรตีน

ทั่วร่างกายมี 37.2 ล้านล้านเซลล์ และเซลล์แต่ละเซลล์จะมีโปรตีนเป็นส่วนประกอบ ~15% มีหน้าที่ต่างๆ ดังนี้

• ทำให้เจริญเติบโตและซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ
• ทำให้เกิดปฎิกิริยาเคมีต่างๆ ในร่างกาย
• ทำหน้าที่ส่งสัญญาณ
• เป็นโครงสร้างของเซลล์
• รักษาความกรดด่างให้เหมาะสม
• รักษาสมดุลของเหลว
• ทำให้ระบบภูมิต้านทานแข็งแรง
• ขนส่งและเก็บรักษาสารอาหาร
• สร้างพลังงาน

ทีนี้มาดูกันว่าเมื่อร่างกายได้รับ โปรตีน ขาดและเกินในระดับเซลล์ จะเกิดอะไรขึ้น

ระบบเผาผลาญพัง | อาการ-สาเหตุ-รักษา-ป้องกัน

เมื่อร่างกายขาด “โปรตีน”

เมื่อร่างกายได้รับโปรตีนไม่ครบตามที่ร่างกายต้องการ จะแสดงออกมาให้เห็นทั้งทางร่างกายและอารมณ์ ดังนี้

1 | กล้ามเนื้อลดลง อ้วนง่าย

โปรตีนเป็นวัตถุดิบในการสร้างกล้ามเนื้อ ถ้าได้รับโปรตีนไม่เพียงพอในแต่ละวัน กล้ามเนื้อก็จะลดลง การเผาผลาญพลังงานลดลง อ้วนง่ายขี้น

2 | สับสน ฉุนเฉียว โกรธง่าย

กรดอะมิโนไทโรซีนเป็นสารตั้งต้นของสารสื่อประสาทในสมอง ถ้าได้รับไม่เพียงพอในแต่ละวัน การส่งสัญญาณในสมองก็ติดๆ ขัดๆ ไม่ชัดเจน ความคิดก็ไม่ราบลื่น

3 | แผลหายช้า

โปรตีนทำหน้าที่ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย ถ้าบังเอิญเรามีแผลขึ้นมาแล้ววัตถุดิบในการซ่อมแซมไม่พอ แผลก็หายช้า เหมือนเราจะสร้างบ้านแต่ปูนไม่ค่อยมี กว่าจะสร้างบ้านเสร็จก็นาน

4 | ตัวบวมน้ำ

หน้าที่นึงของโปรตึนคือการรักษาสมดุลของเหลวในเซลล์ ถ้าได้รับไม่ครบก็แน่นอนที่การรักษาสมดุลนี้จะเพี้ยน น้ำในเซลล์มากไปหรือน้อยไป น้ำนอกเซลล์มากไปหรือน้อยไป

5 | หิวโซ

เมื่อร่างกายได้รับโปรตีนไม่เพียงพอ ร่างกายจะแค่ส่งสัญญาณให้กินเยอะขึ้น แต่ไม่ได้มากระซิบบอกเราที่ข้างหูนะว่าให้กินโปรตีนเยอะขึ้น เราก็แค่รู้สึกหิวและอบากกินเยอะขึ้น

6 | ร่างกายเป็นกรดเกินหรือด่างเกิน

หน้าที่นึงของโปรตีนก็คือการรักษาสมดุลกรดด่างในร่างกาย แน่นอนว่าถ้าได้รับโปรตีนไม่ครบ ไม่เป็นกรดเกินไป ก็เป็นด่างเกินไป ซึ่งก็ไม่ดีทั้งคู่

7 | เหนื่อย ล้า ไม่มีแรง ไม่มีพลัง

แน่นอนว่าฟังก์ชั่นนึงของโปรตีนคือการสร้างพลังงาน ถ้าได้รับโปรตึนไม่เพียงพอในแต่ละวันก็เหมือนแบตเตอรี่อ่อน จะทำอะไรก็ไม่มีพลัง

8 | ผิว ผม เล็บ มีปัญหา

โปรตีนเป็นส่วนประกอบของทุกๆ เซลล์ เมื่อทุกเซลล์ขาดโปรตีนสิ่งเราจะเห็นได้จากภายนอกก็คือผิว-ผม-เล็บ ที่ไม่สมบูรณ์ เพราะการสร้างและบำรุงรักษาไม่ดีพอ ก็สมเหตุสมผลนะครับ ในเมื่อวัตถุดิบในการผลิตไม่เพียงพอ เซลล์ทุกเซลล์ก็มีปัญหา ผิวผมเล็บก็ไม่ดีมีปัญหา

HMB คืออะไร? มีประโยชน์อะไร?

เมื่อร่างกายได้รับ “โปรตีน” เกิน

เมื่อร่างกายได้รับโปรตีนมากกว่าที่ร่างกายต้องการ จะแสดงออกมาให้เห็น ดังนี้

1 | ปัสสาวะกลิ่นเหม็นฉุน

เรากินโปรตีนเข้าไปไม่ใช่ว่าจะเอาไปใช้ได้ทันที ต้องย่อยสลายให้เป็นโปรตีนตัวเล็กๆ หรือกรดอะมิโนเพื่อให้เซลล์สามารถเอาไปใช้ได้ เหมือนเรากินหมูเข้าไปหมูเข้าปากเราได้แต่เข้าปากเซลล์ไม่ได้ ต้องย่อยสลายให้เป็นกรดอะมิโนถึงจะสามารถเข้าปากเซลล์ได้ ในการย่อยสลายโปรตีนให้เป็นกรดอะมิโนจะมีส่วนเกินที่ร่างกายไม่ต้องการคือแอมโมเนีย (NH3) ซึ่งแอมโมเนียเป็นพิษต่อร่างกายต้องการกำจัดออก ร่างกายจะกำจัดออกทางปัสสาวะในรูปแบบของยูเรีย

กินโปรตีนเยอะเกิน แอมโมเนียเยอะเกิน ยูเรียเยอะเกิน ปัสสาวะกลิ่นเหม็นฉุน

2 | ตับ ไต ทำงานหนัก

การจะขับแอมโมเนียออกจากร่างกายต้องส่งไปแปลงรูปที่ตับเพื่อให้เป็นยูเรีย แล้วค่อยส่งไปไตเพื่อขับออกทางปัสสาวะ ถ้าเรากินโปรตีนเกินกว่าที่ร่างกายต้องการ ตับไตก็ต้องมาคอยกำจัดของเสียที่เกินความจำเป็นออกไป ทำให้ตับไตต้องทำงานหนักเกินความจำเป็น

สังเกตง่ายๆ คนที่เป็นโรคไตทำไมเค้าต้องถูกจำกัดการกินโปรตีนในแต่ละวัน เพราะเค้าต้องจำกัดการทำงานของไตไม่ให้เกินความสามารถที่มี

3 | ร่างกายขาดน้ำ ท้องผูก

ในการย่อยสลายโปรตีนเป็นกรดอะมิโนต้องใช้น้ำ ในการย่อยสลายแอมโมเนียเป็นยูเรียต้องใช้น้ำ ในการเอายูเรียออกทางปัสสาวะก็ต้องใช้น้ำ ทั้งหมดทุกกระบวนการต้องใช้น้ำมากขึ้น ทำให้ร่างกายขาดน้ำ พอร่างกายขาดน้ำแล้ว อุจจาระก็แข็ง ลำไส้ไม่ขยับ ท้องก็ผูก

4 | กระดูกบางลง

เมื่อร่างกายขาดน้ำเพราะต้องเอาน้ำไปใช้ในการกระบวนการกำจัดแอมโมเนียที่เป็นของเสียออกจากร่างกาย ทำให้เซลล์เป็นกรดมากขึ้น ร่างกายเป็นกรดมากขึ้น สุดท้ายร่างกายก็ต้องพยายามรักษาสมดุลกรดด่างโดยการไปย่อยสลายแคลเซียมออกจากกระดูกเพื่อมาลดความเป็นกรดลง

5 | ไทรอยด์เป็นพิษ

กรดอะมิโนไทโรซีนเป็นสารตั้งต้นของไทรอยด์ฮอร์โมน ถ้าเรากินโปรตีนที่มีกรดอะมิโนไทโรซีนเยอะเกินกว่าที่ร่างกายต้องการ ร่างกายก็จะมีสารตั้งต้นในการผลิตไทรอยด์เยอะเกิน มีความเสี่ยงที่ไทรอยด์ฮอร์โมนจะผลิตสูงเกินหรือไทรอยด์เป็นพิษนั่นเอง

7 | ผิวคล้ำขึ้น

กรดอะมิโนไทโรซีนเป็นสารตั้งต้นของเม็ดสีเมลานินที่ผิวหนัง เมื่อเรากินโปรตีนที่มีกรดอะมิโนไทโรซีนเยอะเกินกว่าที่ร่างกายต้องการ ร่างกายก็จะมีสารตั้งต้นในการผลิตเม็ดสียูเมลานินซึ่งเป็นสีน้ำตาลมากขึ้น มีความเสี่ยงที่ร่างกายจะผิวคล้ำขึ้น

8 | เหี่ยว แก่ เร็ว

ยิ่งเรากินเยอะร่างกายยิ่งแบ่งเซลล์เยอะ ร่างกายก็เสื่อมชรา เหี่ยวแก่เร็วขึ้น ไม่ใช่แค่คาร์โบไฮเดรตเท่านั้นที่ส่งสัญญาณการเจริญเติบโตไปข้างหน้า หรือ mTOR อย่างเดียว (mammalian Target Of Rapamycin) การกินโปรตีนก็ส่งสัญญาณนี้เช่นกันเพียงแต่คนละ pathway เปรียบเสมือนยางรถยนต์ ยิ่งขับรถเยอะ ไปไหนมาไหนเยอะ ยางก็ยิ่งสึกเร็ว กินเยอะแก่เร็วนั่นเองครับ

กาแฟ | ข้อดี VS ข้อเสีย

สรุป

ใครๆ ก็พูดถึงแต่ขาดโปรตีน-เสริมโปรตีน-กินโปรตีน แต่ไม่มีใครพูดถึงว่าถ้าได้รับเกินจะเป็นผลเสียยังไง พูดกันแต่ว่าเมื่อขาดจะเป็นยังไง ความจริงมันต้องพูดให้เห็นทั้ง 2 ด้าน คนจะได้เห็นความสำคัญของความพอดีด้วย สุดท้ายเค้าก็จะได้กินโปรตีนให้สมดุลพอดีๆ ไม่มากเกินไปหรือน้อยเกินไป

อีกเรื่องนึงก็คือคนส่วนใหญ่มักจะเข้าใจผิดว่ากินโปรตีนเสริมกล้ามเนื้อ บำรุงผิว-ผม-เล็บ จริงๆ มันก็ไม่ผิดนะครับ แต่มันพูดถูกแค่ส่วนเดียว ถ้าท่านไหนได้อ่านตั้งแต่ต้นจนถึงตอนนี้จะเข้าใจว่าโปรตีนมีหน้าที่เยอะกว่านั้นเยอะ อย่าให้ความสำคัญแค่ส่วนใดส่วนเดียว

ค่าน้ำตาลในเลือด | ต่ำ VS ปกติ VS สูง